Niemcy najbardziej ze wszystkiego przypominają złośliwą bestię, która w równych odstępach czasu wypada ze swej nory, żeby rzucić się na nową ofiarę. Musi być jakiś feler w narodzie, który mniej więcej co 20 lat sprawia, że całą niemal ludzkość ma przeciwko sobie. [s. 53]
Zapiski wojenne Astrid Lindgren zaczynają się 1 września 1939, a kończą w pierwszym dniu 1946 roku. Fascynuje w nich to, że autorka skupia się głównie na doniesieniach wojennych, na międzynarodowej polityce, na ruchach wojsk, spotkaniach przywódców, a dopiero po tym, gdy już opisze Wielką Historię, zaczyna dzielić się prywatnymi refleksjami na temat racjonowania żywności, kolejnych urodzin córki, czy rozłąki z mężem.
Brak tu patosu, brak usprawiedliwiania Szwecji jako tej części świata, w której wciąż można jeść tort na urodziny, a na święta szynkę i nóżki w galarecie. Ale jednocześnie są dość szczegółowe zapisy o konflikcie rosyjsko-fińskim, o torpedowanych statkach, o katyńskich morderstwach i o tym, co w całej Europie dzieje się z Żydami.
Baczne obserwacje, lektura codziennej prasy, ale też praca w biurze cenzurującym listy, dawała Astrid Lingren doskonały ogląd sytuacji wojennej. Faktem jest, że owe informacje musiały padać na grunt podatny do tego, by je przetwarzać, wyciągać wnioski i zapisywać je w dzienniku. Wszak równie dobrze Astrid, matka dwojga dzieci - kilkuletniej córki i wchodzącego w okres nastoletnich zawirowań syna, żona szefa Klubu Automobilowego powołanego do wojska, mogła skupić się w swoich zapiskach jedynie na tym o ile drożeje mąka, że dobrej jakości są coraz trudniejsze do kupienia, a przydział kawy ma wystarczać na 7 tygodni. Na szczęście, tak się nie stało i otrzymaliśmy przejmujący w swym obiektywizmie, obraz wojny.
(...) niech tylko nastąpi pokój, to wszędzie znów będzie harmonia i szczęście. Pokój nie zwróci matkom ich synów, dzieciom ich rodziców, życia małych dzieci Hamburga i Warszawy. Nienawiść nie skończy się z dniem nastania pokoju, ci którym krewnych zamęczono w niemieckich obozach [s.177] koncentracyjnych, nie zapomną niczego tylko dlatego, że jest pokój, i pamięć tysięcy zagłodzonych na śmierć dzieci w Grecji nadal pozostanie w sercach ich matek, jeśli same matki przeżyły. [s.178]
Dzienniki z lat wojny 1939-1945 nie są łatwą lekturą. Ale są lekturą pobudzającą do myślenia.
Polecam.
Komentarze
jeśli czytujesz pamiętniki z czasów wojny, sięgnij po ten koniecznie. Ciekawa jestem Twojej opinii.