Wydane przez
Wydawnictwo Literackie
"Gombrowicz w Argentynie" to pierwsza z dwóch książek, w których Rita Gombrowicz opublikowała wspomnienia ludzi znających Witolda - drugi tom nosi tytuł "Gombrowicz w Europie".
Rita po raz pierwszy pojechała do Argentyny w roku 1973. Jak sama pisze, musiała pojechać żeby przekonać się, czy rację miał jej mąż, kiedy w roku 1966 zanotował w "Dzienniku": "W każdym razie jest pewne, że tam, za oceanem, nawet wspomnienie o mnie ulega rozkładowi, umiera".
We "Wprowadzeniu" do książki Rita pyta: "Upłynęło dziesięć lat od chwili, kiedy Gombrowicz ją [Argentynę] opuścił. Cóż mogłam tam znaleźć?"
I od razu odpowiada:
"Od pierwszej chwili po przyjeździe zrozumiałam, że moje żale i obawy były nieuzasadnione. Wspomnienie po nim ani nie uległo rozkładowi, ani nie umarło; było jakby uśpione i pragnęło, by je obudzono".
Książka zawierająca spisane przez Ritę wspomnienia o Gombrowiczu ludzi, którzy znali pisarza, uzupełniona o listy artysty i kalendarium, jest znakomitym świadectwem dwudziestu czterech lat, które pisarz przeżył na ziemi argentyńskiej. Całość jest ilustrowana zdjęciami, z których większość widziałam po raz pierwszy w życiu. Relacje bliższych lub dalszych znajomych artysty mają wielką wartość, bo każda z tych relacji wnosi coś do portretu człowieka, który tym, którzy go znali, jawił się na mnóstwo sposobów, bo przecież, jak sam twierdził, przybierał różne maski. Ale być może nie zawsze przybierał. Oto jak relacjonuje wyjazd Gombrowicza do Europy Maria Świerczewska:
"Kiedy przyszłam do portu, wszyscy już byli na statku. Witold był zdenerwowany, ale pełen energii i nadziei. Najbardziej uderzyła mnie czułość, z jaką się do nas odnosił. Tym razem był bez maski.
I jeszcze fragment ze wspomnienia Świerczewskiej:
"Po wyjeździe Witolda ciągle czuliśmy jego codzienną obecność. Staliśmy się jakby daleką rodziną połączoną jego osobą. Powodem tego nie była jego wielkość intelektualna, lecz jego ludzkie cechy."
Książkę czytałam dwa razy - po raz pierwszy kilka lat temu, a drugi raz teraz. Przy tym drugim czytaniu znalazłam mnóstwo rzeczy, które kiedyś mi umknęły. To ważna książka, choćby dlatego, że pozwala wyrobić sobie obraz człowieka, nie tylko autora powieści czy dramatów. No i po tym, jak przeczytałam tom "Gombrowicz w Argentynie", zupełnie inaczej smakuje mi "Trans-Atlantyk" :-)
Komentarze