Przejdź do głównej zawartości

Renata Naprawa, Alicja Tanajewska. Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne dla III etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną


Wydane przez
Wydawnictwo Harmonia

Kiedy trzy lata temu ministerstwo edukacji wydało rozporządzenie obligujące nauczycieli szkół specjalnych do tworzenia dla swoich uczniów indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, większość pedagogów poszukiwała podpowiedzi jak to robić, aby było dokładnie, najpełniej opisywało umiejętności uczniów, a jednocześnie pozwalało dobrze stawiać wymagania oraz odpowiednio je, po zakończonym etapie kształcenia, podsumować i ocenić.

W przestrzeni międzyszkolnej funkcjonowało wiele wzorów, a o ich przydatności zdecydowała praktyka. Jednym z takich wzorów, które z pewnością znalazłyby akceptację wśród nauczycieli, stając się doskonałą pomocą, jest propozycja pań Naprawy i Tanajewskiej.

Autorki na podstawie rzeczonego rozporządzenia przypomniały kto i na jakich warunkach powinien stworzyć indywidualne programy pracy z uczniem z niepełnosprawnością intelektualną. Zaproponowały ujednolicenie struktury IPE-T, przypomniały założenia owych programów oraz procedury osiągania celów rewalidacyjnych łącznie z wymienieniem metod i technik pracy. Przywołane zostały tutaj Metoda Dobrego Startu, Ruchu Rozwijającego, Kinezjologia Edukacyjna, alternatywnej komunikacji i wiele innych. Wymienione metody zostały krótko scharakteryzowane, a na końcu każdej z charakterystyk autorki umieściły listę publikacji opisujących daną metodę (i za to składam autorkom wyrazy szacunku i podziękowania).

Nie zabrakło w opisywanej publikacji także porad jak oceniać postępy ucznia i jak dokonać ewaluacji programu na podstawie, którego pracujemy z dzieckiem.

Druga część książki zawiera konkretne propozycje treści kształcenia dla uczniów poszczególnych klas gimnazjum. Główne obszary funkcjonowania ucznia zostały określone jako:
„Ja z sobą samym”, czyli obsługiwanie samego siebie,
„Ja i otoczenie”, czyli uspołecznienie
„Ja w środowisku szkolnym”, czyli rozwijanie sprawności i umiejętności.

W każdym z obszarów wyszczególniono kilka działów, a w nich treści kształcenia oraz oczekiwane osiągnięcia ucznia. Co ciekawe – oczekiwania wobec uczniów precyzowane są bardzo dokładnie, a wielość propozycji umieszczonych przy każdym dziale pozwala nauczycielowi korzystającemu z tej książki wybrać coś odpowiadającego jego uczniowi. Ta wielość propozycji ma jeszcze jeden pozytywny aspekt – zachęca nauczyciela do twórczego myślenia i twórczego podejścia do ucznia.

Na końcu umieszczono bogatą bibliografię pozwalającą dociekliwym nauczycielom poszerzyć wiedzę.

Myślę, że po tę książkę powinni sięgnąć nie tylko młodzi, rozpoczynający pracę nauczyciele. Jest to książką także dla tych, którym tworzą już Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne. Może znajdą tu inspirację? Ja znalazłam.

Komentarze

marlena678 pisze…
Całkowicie podzielam zdanie autorki tego komentarza.Programy bardzo przydatne w pracy z młodzieżą niepełnosprawną. Bardzo długo szukałam na rynku tego typu programu. Wreszcie znalazłam i skorzystałam bardzo z nich.Gorąco zachęcam innych do zapoznania się z ta publikacją. Jestem wdzięczna profesjonalnym autorkom tych programów za podzielenie się swoja wiedzą z innymi.
Monika Badowska pisze…
Marleno,
dziękuję za komentarz:)
misiaczek56 pisze…
Jestem bardzo zadowolona z zakupu tych programów.Kupiłam już trzecią część programów tych autorek. Każdy z tych programów zawiera wiele oczekiwanych osiągnięć z których można wybrać te które są realne do danego ucznia.Treści nauczania są ułożone zgodnie z podstawą programową i zasadą stopniowania trudności.Programy te są przeznaczone dla grupy uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Każdy z tych uczniów będzie je realizował inaczej ze względu na indywidualny rytm swojego rozwoju. Podobnie uczniowie w normie intelektualnej realizują ten sam program opracowany zgodnie z postawą programową. Każdy z uczniów ma ten sam program tylko jego realizacja u każdego wychowanka jest inna ze względu na indywidualizacje nauczania.Jestem bardzo wdzięczna i pełna uznania dla twórczych, kreatywnych autorek tych programów.
Anonimowy pisze…
Jestem pełna uznania za tak trafną, wyczerpującą recenzje prowincjonalnej nauczycielki na temat publikacji Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne. Posiadam również wszystkie trzy pozycje tych programów. Pracuję w klasie integracyjnej w której uczą się uczniowie upośledzeni w stopniu lekkim i umiarkowanym. Zakup tych programów umożliwił mi w znacznym stopniu i bardzo ułatwił napisanie IPET dla swoich uczniów. Szczerze polecam te programy wszystkim tym którym dobro ucznia niepełnosprawnego nie jest obojętne. Wyrazy uznania dla autorów tych programów.
angelika pisze…
Recenzja i programy super Każdy uczeń osiągnie inne sukcesy i porażki w realizacji tych programów. I oto właśnie chodzi. W tym tkwi wartośc tego programu. Ważne jest to, że program ten umożliwia indywidualizacje nauczania. Albowiem jeden uczeń nauczy się świetnie czynności samoobsługowych, inny zaś lepiej opanuje czynności związane z uspołecznianiem , inny zaś nauczy się tego co dla niektórych uczniów z upośledzeniem umiarkowanym jest czymś tak trudnym prawie nie osiągalnym ale jednakże dla niektórych uczniów jakże realnym; a więc umiejętności czytania i pisania, rachowania itd. Podziękowania dla autorek tych publikacji i doskonałej recenzentki-prowincjonalnej nauczycielki
Anonimowy pisze…
Wiktoria
Recenzja nic dodać nic ująć Ujmuje samo ich sedno . Programy super.
Podobają mi się zaproponowane przez autorki oczekiwane osiągnięcia jak również prosty sposób dokonania oceny, wykonuje :z pomocą nauczyciela, bez pomocy, samodzielnie. Korzystam także w ramach rewalidacji indywidualnej z zestawu ćwiczeń pomocniczych stymulacji rozwojowej umieszczonych w załączniku części pierwszej i drugiej tych programów.
Monika Badowska pisze…
Dziękuję wszystkim komentującym za dobre słowa o recenzji. Programy są naprawdę świetne, od przyszłego roku będę z nich korzystała (bo znalazłam je za późno), choć niektóre z treści tam zawartych wykorzystuję już teraz.
Oliwka pisze…
Programy bardzo pomysłowo i oryginalnie opracowane.Jestem bardzo zadowolona z ich kupna.Wykorzystałam je podczas układania IPE dla swoich uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym.Jestem pełna uznania dla twórczych, niekonwencjonalnych autorek tych programów jak również dla wspaniałej recenzentki która potrafi w sposób tak wyjątkowy, niepowtarzalny napisać recenzję tej lub każdej innej przeczytanej książki, że słowa przytoczone przez recenzentkę - prowincjonalną nauczycielkę pozostają w pamięci Są tak trafnie i doskonale dobrane, że odbiorca tych słów nasyca się ich treścią i zawartością merytoryczną, intelektualną i emocjonalną.Szczerze polecam te programy oraz przeczytanie innych recenzji których autorką jest prowincjonalna nauczycielka -osoba
tajemnicza a zarazem błyskotliwa. Potrafi ona doskonale po mistrzowsku wyważyć doskonale każde słowo i ująć je w struktury syntaktyczne w taki sposób aby niosły one ze sobą nieocenioną wartość z uwzględnieniem poczucia owego tak niepowtarzalnego "smaku" którego można nazwać talentem.
Monika Badowska pisze…
Oliwko,
pięknie dziękuję:)
agusiawi pisze…
Kupiłam część I i II tych programów. Skorzystałam z publikacji dokonując modyfikacji swojego IPET-u, jaki opracowałam dla mojego ucznia. Ułożyć jeden program dla dziecka na dany rok szkolny jest niemałą sztuką, ale ułożyć IPET na sześć lat, uwzględniając zasadę stopniowania trudności w oparciu o te same obszary, treści to coś znacznie więcej niż sztuka - to mistrzostwo. Jestem wdzięczna autorkom, że podjęły się trudu napisania tych programów. Szkoda tylko, że jest to jedyna taka publikacja na rynku. W internecie na stronie www. szkolnictwo - Publikacje nauczycielskie znalazłam kilka autorskich IPET dla uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Jak wspomniałam wcześniej wszystkie te programy były opracowane tylko na jeden rok dla konkretnego ucznia. Nie miałam więc możliwości porównania klasy poprzedniej oraz dostrzeżenia sposobu narastania treści kształcenia. W opublikowanych Indywidualnych Programach Edukacyjno-Terapeutycznych miałam możliwość dostrzeżenia tych treści, do których adekwatnie dobrano oczekiwane osiągnięcia ucznia. Gorąco i szczerze polecam te programy wszystkim nauczycielom którzy uczą dzieci upośledzone w stopniu umiarkowanym. Zachęcam również innych twórczych nauczycieli do opublikowania swoich IPET.
Monika Badowska pisze…
Agusiawi,
zgadzam się z Tobą - programy są świetnie rozpisane i korzystanie z nich bardzo pomaga w planowaniu pracy z upośledzonymi. Raz jeszcze gorąco polecam!
joanna pisze…
Pisząc program dla dziecka staramy się go, wprowadzać w życie. Dostosowujemy wymagania do indywidualnych możliwości i stanów emocjonalnych, dziecka, jakie wystąpią w danej sytuacji, która często jest niezależna od nas. W indywidualnym programie zajęć uwzględniamy wiele metod pracy charakterystycznych dla pedagogiki specjalnej. Staramy się, aby czas poświęcony dziecku mógł być zawsze dla niego racjonalnie wykorzystany, a dla nas przyniósł zawodową satysfakcję. W miarę zaistniałych potrzeb IPET jest przez nas modyfikowany i ulepszany. Dzięki długoletnim doświadczeniom w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi wiem, że zestawy oczekiwanych osiągnięć, ćwiczeń, jakie zaplanuję przeprowadzić w danym dniu, tygodniu, miesiącu muszę zawsze dopasowywać do zastanego stanu emocjonalnego swojego ucznia, jego zdrowia i predyspozycji rozwojowych. Ponadto przy niepełnosprawności intelektualnej nie zawsze jestem w stanie przewidzieć efektów swojej pracy. Dlatego, na bieżąco, prowadzę notatki, zaznaczając odniesione sukcesy i porażki, zapisuję uwagi, wskazówki i zalecenia, które wykorzystuję w dalszej pracy z uczniem. W każdej problematycznej sytuacji dotyczącej dziecka, miarę swoich możliwości, służę jego rodzinie pomocą, radą i wsparciem psychicznym. Skonstruowane, opracowane i opublikowane przez autorki „Indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne” przeznaczone są dla dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, ale mogą go wykorzystać również inni nauczyciele pracujący z dziećmi z porażeniem mózgowym czy dziećmi autystycznymi. Program opiera się o podstawę programową Rozporządzenia MEN iS z dnia 13 stycznia 2005, obserwację dziecka niepełnosprawnego w stopniu umiarkowanym, zaleceniach Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, wskazówkach zawartych w literaturze. Program przygotowany jest rzetelnie i prawidłowo. W miarę zaistniałych potrzeb jest on przez nas modyfikowany i ulepszany. Polecam tą książkę wszystkim nauczycielom, którym zależy na tym aby dziecko niepełnosprawne mogło uczyć się na równi z dziećmi pełnosprawnymi, oraz aby mogło ono odczuć radość i satysfakcję z odniesionego sukcesu
Monika Badowska pisze…
Joanno,
dziękuję za komentarz:)
Pozdrawiam
Alicja pisze…
Edukacja dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia umiarkowanego i znacznego jest specyficzna. Dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym opracowano podstawę programową do realizacji w szkołach podstawowych i gimnazjach. Zawarte w niej treści i sposoby realizacji dostosowane są do indywidualnych potrzeb, wynikających z możliwości rozwojowych każdego z uczniów. W trakcie planowania, pisania IPET-u należy uwzględnić indywidualne tempo i rytm rozwoju podopiecznych, albowiem nie ma tu jednego, stałego modelu pracy. Jedną z najistotniejszych cech nauczyciela jest umiejętność dostosowania własnych działań i zamierzeń do potrzeb ucznia. Wykształcenie u dzieci i młodzieży ogólnej zaradności życiowej, samodzielności i harmonijnego współżycia z innymi ludźmi jest rzeczą najważniejszą. Do realizacji takich działań edukacyjnych potrzebne są nie tylko odpowiednie metody pracy, ale również intuicja nauczyciela. Zarówno nauczyciele, jak i rodzice odpowiadają za potencjalne osiągnięcia osób niepełnosprawnych. Pracując z uczniami upośledzonymi nauczyciele zobligowani są do opracowywania IPET-u dla uczniów. Program ułożony jest w oparciu o podstawę programową Rozporządzenia MENiS z dnia 13 stycznia 2005. Opracowane IPET-y obejmują różne sfery działań, zawierają określone cele operacyjne i są przeznaczone do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Zapewnienie podopiecznym optymalnego rozwoju poznawczego i społecznego jest najistotniejszym elementem konstruowanych programów. Opublikowane programy stanowią jedno ze źródeł wsparcia dla nauczycieli w trakcie planowania i pisania IPET-u dla swoich uczniów. Można było opracować jeden program na I etap edukacyjny (klas 1-3) lub II etap edukacyjny (klas 4-6) oraz wybrać z niego oczekiwane osiągnięcia z zaproponowanych treści kształcenia na dany rok szkolny. Każdy pomysł jest dobry, jeśli prowadzi do celu, czyli do rozwijania autonomii ucznia niepełnosprawnego, jego personalizacji i socjalizacji. Zadaniem nauczyciela jest wspomaganie rozwoju uczniów. Powinien więc bacznie ich obserwować w celu dostosowania metod i form pracy oraz wymagań do indywidualnych możliwości dzieci, ich tempa pracy, zainteresowań, stanu zdrowia a nawet samopoczucia. Wymaga to od nauczyciela dużej "plastyczności" i sprzyja ewaluacji procesu jego działań dydaktycznych i wychowawczych. Każdy nauczyciel powinien charakteryzować się serdecznością, równowagą psychiczną, stałością wymagań, zindywidualizowanym podejściem do dziecka. Znać jego intelektualne możliwości, służyć mu pomocą, stać się jego doradcą w pokonywaniu wielu trudnych zadań do wykonania. Wspólnie z dzieckiem cieszyć się z jego sukcesów. Akceptować ucznia takim, jakim jest naprawdę, bez względu na chwilowe zachowanie czy niedoskonałość. Przyjąć nie tylko wysiłki i osiągnięcia zgodne z jego oczekiwaniami, ale również nieudane próby, okresową apatię, zniechęcenie, niepokój czy niechęć. Nauczanie dzieci niepełnosprawnych jest to zadanie trudne i satysfakcjonujące zarazem. Wymaga od nauczyciela ogromnej miłości, cierpliwości, opanowania wiedzy jak również jego pomysłowości i zaangażowania w pracy zawodowej. Mam nadzieję, że opracowane IPET-y będą pomocne nauczycielowi w jego pracy zawodowej.
Iwona pisze…
Jestem bardzo zadowolona z zakupu tych książek. Spełniły one moje oczekiwania. Mając te książki, orzeczenie dziecka, mogę teraz ułożyć IPET dla swojego ucznia. Ja skorzystałam z tych programów i sądzę ze inni nauczyciele również.
Weronika pisze…
Programy bardzo pomysłowe i pomocne w pracy nauczyciela.Kupiłam trzy części tych programów.Ułatwiają mi w znacznym stopniu opracowanie programów dla mojego uczniów.
Monika Badowska pisze…
Weroniko,
też mam już pozostałe części, napiszę o nich za jakiś czas. Uważam, że warto - mieć, korzystać i popularyzować.
Pozdrawiam:)
Anonimowy pisze…
Każdy z Nas ma na tyle dużą dłoń, że może z niej uczynić Betlejem.
Każdy z Nas ma na tyle ciepłe serce, że może przyjąć miłość.
Do tego wystarczy jedynie wiara i nadzieja.

Życzymy Tobie Prowincjonalna Nauczycielko aby przy świątecznym stole nie zabrakło światła i ciepła, rodzinnej atmosfery, a Nowy Rok 2009 niech niesie ze sobą szczęście i pomyślność
Autorki IPET
Monika Badowska pisze…
Szanowne Panie,
życzę Paniom dobrych Świąt Bożego Narodzenia i sukcesów w Nowym Roku:)
Anonimowy pisze…
Serdecznie dziękujemy.
Aldona pisze…
Kupiłam ostatnio Program zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej w szkole podstawowej masowej lub szkole podstawowej specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim autorstwa tych autorek. Zarówno ten program jak i poprzednie wydane przez autorki są bardzo pomocne w pracy z uczniami niepełnosprawnymi.
Ola pisze…
Programy napisane są w oparciu o rozporządzenie MENiS z dnia 13 stycznia 2005 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół dla uczniów z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym. Indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne są prawidłowo i bardzo pomysłowo skonstruowane. Zawierają wiele cennych treści merytoryczno-metodycznych. Są opracowane przez profesjonalnych specjalistów mających bogatą wiedzę na temat pracy z uczniami niepełnosprawnymi w stopniu umiarkowanym. Programy te służą pomocą szczególnie tym nauczycielom i rodzicom, którzy zgodnie z nowym rozporządzeniem zaspakajają wszystkie potrzeby uczniów niepełnosprawnych. Nie tylko więc potrzeby fizjologiczne, akceptacji, uznania, lecz również potrzeby samorealizacji, afiliacji a więc potrzeby wyższego rzędu.
Monika Badowska pisze…
Dziękuję za komentarz:)
Ala pisze…
Książka bardzo przydatna w pracy zawodowej opracowana przez specjalistów. Zawarte w programach zestawy cwiczeń oraz oczekiwanych osiągniec uczniów mozna wykorzystac bezposrednio przy warsztacie pracy zawodowej. Są one ułożone według zasady stopniowania trudności.Cele czyli oczekiwane osiągnięcia ucznia są również prawidłowo zoperacjonalizowane.Uważam, że była potrzeba stworzenia takich programów. Dzięki tym programom nauczyciele otrzymali bardzo wartościową pomoc która w znacznym stopniu ułatwi im pisanie IPET dla swoich uczniów.Wystarczy tylko zrozumieć samą ich koncepcję.Wybieramy i realizujemy tylko te oczekiwane osiągnięcia które są realne dla konkretnego ucznia, czyli te które uwzględniają jego najbliższa sferę rozwoju. Jeden uczeń opanuje tylko umiejętności ze sfery samoobsługowej, uspołecznienia, drugi zaś będzie w stanie opanować umiejętności z zakresu pisania ręcznego i liczenia.I w tym właśnie tkwi wartość tego programu Gorąco polecam tą pozycje nauczycielom oraz rodzicom dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym.
Natalia pisze…
Ksiązka bardzo przydatna podczas układania indywidualanych programów dla uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Stanowi doskonałą ofertę edukacyjnę dla nauczycieli.Goraco polecam innym nauczycielom.
Michał pisze…
Programy rewelacyjne.Kupiłem wszystkie trzy części. Do każdego ucznia dpoasowałem sobie gotowy program. Realizuje np. program klasy drugiej podstawowej pomimo,że uczeń uczęszcza do klasy czwartej. Podstawa programowa jest ta sama do szkoły podstawowej i gimnazjum. I oto właśnie chodzi. Jeżeli dziecko ma górną granice uposledzenia umiarkowanego to realizuje program z tej klasy do której uczeń uczęszcza jezeli srodkową lub dolna to obnizam klasy w tym programie. Program jest rewelacyjny tylko trzeba umiec z nim pracowac. Polecam!!!
Michał pisze…
Programy rewelacyjne.Kupiłem wszystkie trzy części. Do każdego ucznia dpoasowałem sobie gotowy program. Realizuje np. program klasy drugiej podstawowej pomimo,że uczeń uczęszcza do klasy czwartej. Podstawa programowa jest ta sama do szkoły podstawowej i gimnazjum. I oto właśnie chodzi. Jeżeli dziecko ma górną granice uposledzenia umiarkowanego to realizuje program z tej klasy do której uczeń uczęszcza jezeli srodkową lub dolna to obnizam klasy w tym programie. Program jest rewelacyjny tylko trzeba umiec z nim pracowac. Polecam!!!
robert.kuik pisze…
Program bardzo pomocny w planowaniu pracy z uczniem upośledzonym w stopniu umiarkowanym. Warto kupić trzy części aby mieć całość. Polecam!!!
Monika Badowska pisze…
Cieszę się, ze nie tylko ja je doceniam:)

Popularne posty z tego bloga

Konkurs na Blog Roku

Wczoraj ów konkurs wkroczył w kolejny etap. Za nami czas zgłaszania blogów, przed nami czas głosowania na te, co zgłoszone, a po południu 22 stycznia najpopularniejsze blogi oceniać będzie Kapituła Konkursu. Aby zagłosować na bloga, którego właśnie czytacie należy wysłać sms-a o treści E00071 (e, trzy zera, siedem, jeden) na nr 7144. Taki sms kosztuje 1,22 zł. Szczegóły konkursu: http://www.blogroku.pl/

Spacer po Sudetach, czyli kilka słów podsumowania.

Wyruszyłam ze Świeradowa Zdroju i z każdym krokiem oddalającym mnie od centrum i hałasu dobiegającego z okolicznych budów czułam się coraz lepiej. Cisza i pustka to zdecydowanie przestrzeń mi sprzyjająca. Oczy mi ciągnęło do błyszczących kamieni pod nogami, a całą sobą dostrajalam się do otaczającego mnie lasu. Im głębiej w Izery, tym więcej rowerzystów, ale urok Hali Izerskiej i obserwacja ludzi zajadających się popisowym daniem Chatki Górzystów nastrajały mnie bardzo pozytywnie. Gdy przy Stacji Turystycznej Orle okazało się, że będę spała w starym drewnianym domu, sama w wieloosobowym pokoju, uśmiechnęłam się szeroko. Obejrzałam wystawę, zjadłam niezbyt ciepłą acz smaczną zupę i zakończyłam długi dzień. Dzień kolejny okazał się być jeszcze dłuższy. W Jakuszycach o moje dobre nastawienie zadbała kawa w hotelowej restauracji i piękna droga przez las tuż za Jakuszycami. Karkonoski Park Narodowy rozpoczął się kaskada wodną, przy której można przycupnąć, by kupić bilet. Chwilę...

Magdalena Okraska, Nie ma i nie będzie

Z dużym zainteresowaniem sięgnęłam po tę książkę, bo zanim do mnie dotarła przez sieć przetoczyła się dyskusja zwolenników i przeciwników tego, jak Magdalena Okraska o miastach opuszczonych przez dające zatrudnienie przedsiębiorstwach pisze. A jakie jest moje zdanie? Ta historia to wiele pięćdziesiątek wódki, udek kurczaka, cudzych kołder w cudzych domach (nigdy nie śpię w hotelach, śpię u bohaterów), długich rozmów i krótkich puent. To kilometry pokonane busikami, albumy rodzinne, lokalne biblioteki i lokalne mordownie. Pojechałam do nich i powiedziałam "Opowiedz mi". Tak kończy się jeden z tekstów wprowadzających do rozdziałów poświęconych poszczególnym miastom. Wraz z autorką odwiedzamy Wałbrzych, Włocławek, Będzin, Szczytno i kilka innych miejscowości, których przeszły rozwój osadzony był na istniejącym, prężnie działającym i rozwijającym się przedsiębiorstwie, a które wraz z jego likwidacją podupadły. Magdalena Okraska rozmawia zatem z mieszkańcami i tymi, którzy już owe...